In 2015 won Rabi Kora de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst met het grote tegeltableau Homs – een verwijzing naar de verwoeste stad in zijn geboorteland Syrië. Sindsdien heeft Koria een stormachtige ontwikkeling laten zien in zijn werk. Reden voor SANAA om een solo aan hem te wijden. De tableaus, samengesteld uit met olieverf beschilderde keramische tegels, zijn persoonlijker geworden. Het zijn puzzels vol verborgen symboliek met verwijzingen naar natuur, liefde, politiek. Rabi Koria tracht zo greep te krijgen op zijn eigen identiteit en achtergrond, zijn lusten en gelukzaligheid. 'Deze tableaus zijn een logische, visuele vertaling van wat er zich in mij afspeelt. De angst om te vergeten en los te laten, om niet meer te weten wat je eigen identiteit is.
Tekst Bart Dirks bij opening expositie
‘Inherent Resolve’ van Rabi Koria
Galerie SANAA, 16 juni 2018
Beste Rabi, beste aanwezigen,
Wie wat vertelt over het werk van Rabi Koria, heeft het onvermijdelijk ook over Rabi Koria zelf. Ik zag zijn werk voor het eerst in 2015 en niet lang daarna leerde ik ook Rabi kennen. Hij was nog maar net afgestudeerd van de kunstacademie hier in Utrecht, toen hij de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst won.
In het Paleis op de Dam hingen grote, keramische tegels met daarop Arabische letters. Tenminste, dat maakte iedereen er automatisch van. Maar Rabi zette de kijker op het verkeerde been. Hij speelde juist met kalligrafie en het westerse alfabet. Volgens mij is hij het Arabisch niet eens machtig.
Dat kalligrafische werk vormde in het paleis een esthetisch en poëtisch tegenwicht voor een hard en rauw schilderij. Het had de titel Homs, de stad in het westen van Syrië die zo zwaar getroffen is door de burgeroorlog.
Op 126 doodnormale badkamertegeltjes had Rabi met brede streken telkens een gebouw geschilderd. Of beter: wat daar nog van overblijft na een bombardement. In plaats van één figuratief beeld, maakte Rabi half-abstracte puzzelstukken op de tegels. Het is dezelfde fragmentatie die we voortdurend in de media krijgen voorgeschoteld van een oorlog of crisis. Een minuut later ben je in het NOS Journaal immers weer overspoeld door compleet andere beelden.
De jury van de Koninklijke Prijs wist overigens niet dat Rabi een Syrische achtergrond heeft. Gelukkig maar, want dan was zijn uitverkiezing misschien wel uitgelegd als een politiek correcte keuze.
Rabi zei er later zelf over: “Dit werk is voor mij oorlogskunst, maar ik wil me niet met de actualiteit vereenzelvigen. Dat vind ik niet gepast tegenover de mensen die nu vluchten, want ik woon hier al 23 jaar.” Dat is dan nu dik 25 jaar, en zijn Brabantse tongval valt dan ook niet te missen.
De verzamelaar die het werk Homs destijds heeft gekocht, heeft het geschonken aan de Universiteit Leiden. Daar hangt het duidelijk zichtbaar voor alle studenten van de faculteit Rechten . De stad Homs heeft als het ware asiel gekregen van de universiteit.
Het werk van Rabi maakte vanaf het eerste moment grote indruk op me. Vanwege zijn thematiek, maar ook door de visuele aantrekkelijkheid. Het is prachtig hoe je met een enkele verfstreek vorm en bezieling kunt geven aan iets alledaags als een tegel. En hoe je van al die afzonderlijke tegels weer een compositie maakt. Het werk van Rabi Koria gaat naast de inhoud óók over materiaal, techniek, vorm en kleurgebruik. Kortom, over ambachtelijkheid en vakmanschap.
En met die keramische tegels geeft Rabi een geheel eigen vervolg aan een lange traditie. Veel vaklieden werkten onder het kalifaat van de Fatimiden in Noord-Afrika. Toen dat regime in 1171 ten val kwam, vertrokken zij naar Iran en Syrië. Dat leidde tot eenuitzonderlijke creativiteit in het maken van keramiek. Die tegels uit Damascus wijken duidelijk van af van de bekende ordening van geometrie en patronen.
Ik leerde Rabi persoonlijk kennen, en volgens mij hadden we meteen een klik. Ik merkte hoeveel plezier en toewijding hij legt in zijn werk. Ja, het gaat over kleine, intieme thema’s als identiteit en afkomst. En over grote, beladen thema’s als oorlog en beeldvorming.
Maar het gaat óók over het plezier van het schilderen en het kijken. Altijd als je bij Rabi in zijn atelier komt, wijst hij je enthousiast op nieuwe ontdekkingen. Hoe een bepaalde verfstreek is gelukt, hoe een bepaalde vorm in één beweging op een tegel is gekomen. Hoe hij nieuwe materialen heeft toegevoegd.
Gelukkig heeft Rabi hier in Utrecht een atelier dat nog groter is dan deze galerie. Dus hij heeft voldoende ruimte om te spelen met zijn composities. En om aan verschillende projecten tegelijk te werken.
Zijn werk is de afgelopen drie jaar steeds vrijer geworden: speelser, gedurfder, experimenteler. En als hij opeens een tegel maakt die eruit ziet als een zeegezicht, dat gunt hij zich een onderzoek in die richting. Het is dus niet meer dan logisch dat Rabi nu zijn eerste solo-expositie heeft gekregen.
De titel van de grote serie tegeltableaus hier in de galerie is ‘Inherent Resolve’. Dat is de codenaam voor de militaire acties van de Verenigde Staten, Nederland en nog veertien bondgenoten die actief zijn in het Midden-Oosten, gericht tegen de terreurgroepen IS en al-Nusra. Ja, je zou het dus politieke kunst kunnen noemen. Daar is ook niks mis mee, integendeel: ik zou wel wat vaker bij jonge kunstenaars, engagement en actualiteit willen zien.
Maar Rabi’s engagement is slechts een startpunt. Ook deze tableaus zijn weer puzzels vol verborgen symboliek geworden. Met speelse verwijzingen naar natuur en literatuur, liefde en politiek, arabesken en graffiti.
Een werk van Rabi Koria kun je gemakkelijk herkennen, had ik u hier willen uitleggen. Immers, hij schildert op tegels met een heel eigen handschrift. Als ik dus hier vanmiddag nietsvermoedend was binnengelopen, had ik waarschijnlijk gedacht dat de objecten op de vloer door een andere beeldend kunstenaar waren gemaakt.
Rabi kan het u straks veel beter uitleggen dan ik, maar u ziet rechtopstaande doeken die door hun plooien associaties oproepen met Griekse en Romeinse standbeelden. Ze doen denken aan menselijke gestaltes. Elk figuur drukt een eigen emotie uit, heeft een eigen karakter. Maar als je eromheen loopt, zie je dat ze hol zijn. Ze steunen nergens op. Ze zijn niet krachtig en stevig, zoals een marmeren beeld uit de Oudheid, maar juist kwetsbaar en leeg. Waarom zijn ze hier? Wat doen ze tussen de tableaus? Tussen ons?
Waarschijnlijk vormen deze Blankets het meest persoonlijke werk van Rabi tot nu toe. Sadder and wiser, misschien wel. Dat Rabi deze nieuwe stap zet, getuigt van lef. Hij blijft zoeken, hij blijft zichzelf ontwikkelen, hij maakt het zichzelf niet gemakkelijk. Al langer zoekt hij naar zijn achtergebleven identiteit. Hier gaat hij nog een stap dieper. Met rauwe, persoonlijke emoties als angst, onmacht, eenzaamheid en verdriet. Het vergt moed om je zo kwetsbaar op te stellen.
Maar laten we het niet dramatiseren. Gaat u vooral zelf kijken naar de prachtige werken die hier hangen en staan.
Bart Dirks,
Utrecht 16 juni 2018
